Dernekler İş Bırakma Eylemi Kararı Alabilir mi?

Kamu mühendislerinin maaş ve özlük haklarının iyileştirilmesine yönelik çalışmalar yürütmek üzere bir çok dernek kuruldu. Bir çok kamu mühendisi de bu derneklere üye oluyor. Peki dernekler sendikalar gibi yasal olarak İş Bırakma eylemi yapabilir mi?

Temmuz 11, 2023

1 32.456

Anayasa’nın 34. maddesi gösteri ve yürüyüş hakkına dair hükümler içermektedir. Anayasanın ilgi maddesinde “Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir. Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve genel ahlâkın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla ve kanunla sınırlanabilir. Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir.” hükmü yer almaktadır. İlgi anayasa maddesine istinaden hazırlanan Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu da ise “Herkes, önceden izin almaksızın, bu Kanun hükümlerine göre silahsız ve saldırısız olarak kanunların suç saymadığı belirli amaçlarla toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir.” hükmü amirdir.

Yukarda yer alan mevzuat hükümleri incelendiğinde kişilerin özgürce gösteri ve yürüyüş yapabilecekleri yasal güvence altına alınmıştır. Fikirlerin silahsız ve saldırısız, başka bir ifade ile barışçıl bir şekilde ortaya konulabilmesi için toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkını güvence altına almıştır.

Kamu Mühendisleri Ankara’da Düzenlediği Basın Açıklamalarında Yasal İzin Aldı mı?

Öncelikle şunu belirtmekte fayda var. Gösteri ve yürüyüş yapmak için önceden hiç bir makamdan izin almaya gerek yoktur. Dileyen kişiler fikir ve düşünceyi yayma hürriyeti kapsamında toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleyebilir. Gösteri ve yürüyüş yapacak kişiler ya da kuruluşlar “basın açıklaması yapacağız. Gerekli güvenlik önlemlerinin alınmasını talep ediyoruz” şeklinde Valiliğe “haber vermekte” olup kimseden yasal izin talep edilmemektedir.

Kamu mühendisleri maaş ve özlük haklarının iyileştirilmesi için 15 Nisan 2023 tarihinde Ankara ulus meydanında toplanırken Valiliğe yapılan bildirim Bağımsız Kamu Görevlileri Sendikası tarafından yapıldı ve kamu mühendisleri aslında Ankara’da Bağımsız Kamu Görevlileri Sendikası üyeleri gibi basın açıklaması yaptı. Temmuz 2023 tarihinde Ankara Anıtpark’ta yapılan basın açıklamasına istinaden Valiliğe yapılan bildirim ise dernek tarafından yapıldı ve basın açıklaması dernek adına yapılmış oldu.

Yukarıda yer aldığı meri mevzuat hükümlerinde görüldüğü üzere dernekler Basın Açıklaması yapabilir ve bu durumla ilgili hiç kimseden izin almak zoruna da değildir.

Kamu Mühendisleri Dernekleri İş Bırakma Kararı Alabilir mi?

Türkiye tarafından kabul edilerek 25.02.1993 tarih ve 21507 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 151 No’lu Çalışma İlişkileri (Kamu Hizmeti) Sözleşmesinin 3. maddesinde “Bu Sözleşmenin uygulanması bakımından “Kamu Görevlileri Örgütü” deyimi oluşumu ne olursa olsun amacı kamu görevlilerinin çıkarlarını savunmak ve geliştirmek olan herhangi bir örgüt anlamına gelir.” ifadesi yer almaktadır.

Uluslar arası anlaşmalar Ülkemiz tarafından normlar üstü kabul edilmekte ve uygulanmaktadır. Yani Türkiye bu sözleşmeyi kabul ederek bu ifadeleri de kabul etmiştir. İlgi sözleşme kapsamında hiç kimsenin “kamu görevlilerinin çıkarlarını savunmak ve geliştirmek” amacıyla yaptığı eylemlerden dolayı işten çıkarılamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Dernekler, sendikalar ve diğer kamu görevlileri oluşumları da bu kapsamda özgürce “maaş ve özlük haklarının iyileştirilmesi” amacıyla iş bırakma eylemi yapabilirler. Kanunen bunun önünde bir engel yoktur. Yani bir dernek “maaş ve özlük haklarının iyileştirilmesi” kapsamında iş bırakma kararı alabilir ve üyeleri de bu kararı uygulayabilir.

Dernek İş Bırakma Kararı Alırsa Yasal Yaptırım Olur mu?

Derneklerin iş bırakma kararı alabilmesi yasal olarak mümkündür fakat ülkemizde derneğin iş bırakma eylemi kararına uyarak iş bırakan kamu görevlileri hakkında soruşturma açıldığı ve ilgi kişiler hakkında disiplin cezası verildiği, bu disiplin cezalarına itiraz için derneklerce davalar açıldığı, derneklerin açtığı davaları kazandığı fakat idarelerin “derneklerin iş bırakma kararına uyan personele disiplin soruşturması açmaya ve disiplin cezası vermeye” devam ettiği görülmektedir.

Örnek vermek gerekirse; Aile Hekimleri Derneği defalarca iş bırakma kararı almış ve üyeleri de bu kararları defalarda uygulamıştır. İlgi idareler yüzlerce aile hekimi hakkında idari soruşturma başlatmış ve neticede aile hekimlerine disiplin cezaları uygulanmıştır. Aile hekimlerince disiplin cezalarına İdare Mahkemelerinde itiraz edildiği ve İdare Mahkemelerince disiplin cezalarının iptal edildiği anlaşılmıştır.

Sonuç İtirabi İle Dernekler İş Bırakma Kararı Alabilir mi?

Dernekler iş bırakma kararı alabilir. Üyeleri de bu karara uyarak iş bırakma eylemi gerçekleştirebilir. Bu karara uyan kişilerle ilgili olarak “idari soruşturma” açılacaktır. Akabinde İdarelerce “disiplin cezası” verilecektir. Buna itiraz edildiğinde ise “İdare Mahkemelerince” kamu personeline yönelik düzenlenen disiplin cezası iptal edilecektir. Buradan görüldüğü üzere henüz Derneklerin Sendikalar gibi algılanmadığı ve derneklerin iş bırakma kararı ile sendikaların iş bırakma kararı arasında çok büyük fark olduğu görülmektedir. Sendika kararına uyarak iş bırakan bir kamu görevlisi hakkında herhangi bir idari soruşturma ya da disiplin cezası düzenlenmez iken, dernek kararına uyarak iş bırakan kamu görevlisine “idari soruşturma” ve “disiplin cezası” verilmektedir.

Oysa 151 No’lu Çalışma İlişkileri (Kamu Hizmeti) Sözleşmesi kapsamında dernek üyelerine de idari soruşturma açılmaması ve disiplin cezası verilmemesi gerekmektedir. İdare Mahkemeleri bu sözleşmeye uyarken, Kamu İdarelerinin bu karara uymadığı ve kamu görevlilerine ceza verdiği görülmektedir.

Derneğin böyle bir karar alacağı zaman ilgi hususları dikkate alması ve derneğin “iş bırakma” kararına uyacak üyelerinin ise “idari soruşturma” ve “disiplin cezası ile karşılaşma” ihtimallerini aklında bulundurması gerekmektedir.